میلگرد تقویتی چیست؟ کاربرد و ویژگی آن

<p>از نظر مهندسی در ساخت ساختمان نباید بیشتر از یک یا نهایتا دو نوع میلگرد با قطر و طول یکسان استفاده شود در نتیجه برای تقویت نقاط حساس ساختمان مانند فونداسیون یا ستون&zwnj;ها چاره&zwnj;ای نداریم جز اینکه از میلگردهای تقویتی استفاده کنیم. بنابراین از میلگرد تقویتی با هدف مقاوم&zwnj;سازی نقاطی از ساختمان که به استحکام بیشتری نیاز دارند استفاده می&zwnj;کنیم. امروزه در اکثر ساخت و سازها از میلگرد تقویتی استفاده می&zwnj;شود چون در گذشته شاهد آن بوده&zwnj;ایم که هنگام وقوع زلزله بعضی از ساختمان&zwnj;ها شدیدا تخریب می&zwnj;شدند. این اتفاق به این دلیل رخ می&zwnj;دهد که سازه ساختمانی از قدرت لازم برای تحمل فشار و نیروی وارده به آن برخوردار نیست و اصطلاحا بار ساختمان بیش از توانش است. در این شرایط به دلیل پایین بودن تحمل میلگردها از میلگرد تقویتی استفاده می&zwnj;شود و در نتیجه ضعف چنین ساختمان&zwnj;هایی پوشش داده می&zwnj;شود و ایمنی آن افزایش می&zwnj;یابد. در یک ساختمان نقاط حساسی مثل ستون&zwnj;ها، فونداسیون و سقف وجود دارند که همگی نیاز به تقویت توسط میلگردهای تقویتی دارند و همین مسئله هزینه&zwnj;ی ساختمان&zwnj;سازی را بالا می&zwnj;برد اما به دلیل زلزله&zwnj;خیز بودن و فعال بودن گسل&zwnj;های ایران عاقلانه است که در ساختمان&zwnj;سازی از آن استفاده کنیم تا از خسارت&zwnj;های جبران&zwnj;ناپذیر جانی و مالی آینده اجتناب کرده باشیم.&zwnj;</p> <p><strong>آنچه در این مقاله خواهید خواند:&nbsp;</strong></p> <ul> <li>میلگرد تقویتی&nbsp; چیست</li> <li>میلگرد تقویتی در فونداسیون</li> <li>میلگرد تقویتی در تیرچه</li> <li>&nbsp;محاسبه میلگرد تقویتی</li> <li><span id="whats"></span>نقشه خوانی میلگرد تقویتی</li> <li>نحوه محاسبه وزن میلگرد تقویتی</li> <li>انواع آرماتوربندی میلگرد تقویتی</li> </ul> <h2>میلگرد تقویتی&nbsp; چیست</h2> <p>مهمترین و پرکاربردترین مقطع فولادی، میلگرد است که به دلیل خواص ساختاری ممتازی که دارد از آن در بتن که اصلی&zwnj;ترین عنصر سازنده ساختمان است استفاده می&zwnj;شود تا از ساختمان در برابر نیروهای کششی و خمشی وارده محافظت کند. بتن به خوبی می&zwnj;تواند نیروهای فشاری وارده را تحمل کند اما مقاومتش در برابر نیروهای کششی و خمشی کم و ناچیز است. بنابراین بدون استفاده از میلگرد در بتن، ساختمان در مقابل حوادث طبیعی مخصوصا زلزله آسیب&zwnj;پذیر می&zwnj;شود و استفاده میلگرد و بتن در کنار یکدیگر در ساختمان&zwnj;سازی از هر نظر ایمنی ساختمان را تا حد مطلوب تأمین می&zwnj;کند. اما گاهی نیاز است که ساختمان در برابر نیروهای وارده باز هم بیشتر تقویت شود که در این شرایط از میلگرد تقویتی استفاده می&zwnj;شود. از میلگردهای تقویتی معمولا در سه بخش&zwnj; اصلی ساختمان یعنی دیوارهای برشی، تیرچه&zwnj;ها و فونداسیون استفاده می&zwnj;شود. فاکتورهایی مانند قطر و ارتفاع میلگردهای تقویتی و همینطور فواصل آن&zwnj;ها از یکدیگر استحکام ساختمان را تعیین می&zwnj;کنند. استفاده&zwnj;ی زیاد از میلگرد تقویتی، کار بتن&zwnj;ریزی را سخت می&zwnj;کند بنابراین در این شرایط می&zwnj;بایست میلگردهای قطورتر با فواصلی نزدیک&zwnj;تر به کار روند تا نیاز به استفاده از میلگردهای تقویتی کمتر شود. میلگردهای تقویتی در کنار میلگردهای دیگر به کار می&zwnj;روند و نقش مکمل آن&zwnj;ها را بازی می&zwnj;کنند. اگر بخواهیم تعداد میلگردهای تقویتی را کاهش دهیم باید از میلگردهای تقویتی قطورتر با طول بیشتر استفاده کنیم.</p> <blockquote> <p>بیشتر بخوانید:&nbsp;فنداسیون یا پی ساختمان</p> </blockquote> <h2>میلگرد تقویتی در فونداسیون</h2> <p>به قسمت زیرین ساختمان و سطح زمینی که زیر آن قرار گرفته است مجموعا فونداسیون یا پی می&zwnj;گویند. وزن یک ساختمان یا سازه ابتدا به اسکلت آن وارد شده پس از آن به ستون&zwnj;ها و سپس به فونداسیون منتقل می&zwnj;شود. در نهایت وزن کل ساختمان که به فونداسیون وارد آمده به زمین انتقال می&zwnj;یابد. بنابراین فونداسیون نقش اصلی محافظت از ساختمان را ایفا می&zwnj;کند و باید به گونه&zwnj;ای طراحی شود که در مقابل نیروهای ایستایی و دینامیکی وارده بر ساختمان مقاومت زیادی داشته باشد. هنگام وقوع زلزله بیشترین فشار به همین بخش زیربنایی ساختمان وارد می&zwnj;شود به همین علت برای افزایش استحکام و مقاومت فونداسیون از میلگردهای تقویتی استفاده می&zwnj;شود که بر طبق محاسبات مخصوصی خم و برش داده شده&zwnj;اند و در قسمت انتهایی فونداسیون قرار گرفته&zwnj;اند. همواره قیمت آهن&zwnj;آلات بر روی یکدیگر اثر می&zwnj;گذارد و بنابراین قیمت میلگرد تقویتی فونداسیون نیز تحت تأثیر قیمت مقاطع فولادی دیگر مخصوصا میلگرد و میلگرد آجدار است. هنگام به کار بردن میلگرد تقویتی در قسمت&zwnj;های فوقانی فونداسیون از آرماتور تقویتی خرک که به آن آرماتور پایه&zwnj;دار نیز گفته می&zwnj;شود استفاده می&zwnj;شود.</p> <h2>میلگرد تقویتی در تیرچه</h2> <p>سقف یک ساختمان تیرچه بلوک از اجزای مختلفی ساخته شده است اما مهمترین بخش آن تیرچه است و مقاومت سقف در برابر نیروی کششی به دلیل وجود همین تیرچه&zwnj;ها&zwnj; در سقف است. معمولا برای آنکه مقاومت تیرچه را بالا ببریم آن را به میلگرد آجدار مسلح می&zwnj;کنیم اما گاهی کافی نیست و لازم است <span id="Computing"></span>باز هم به استحکام سقف بیافزاییم که در این موارد می&zwnj;توانیم از میلگرد تقویتی در کنار تیرچه بلوک استفاده کنیم. طول میلگرد تقویتی تیرچه نباید زیاد باشد زیرا در این صورت از تیرچه بلوک و سقف بیرون می&zwnj;زند همچنین هر چه تعداد بیشتری از میلگردهای تقویتی را با فاصله کمتر از هم به کار بندیم استحکام سقف بیشتر خواهد شد. یکی از میلگردهای تقویتی متداول و رایج در جهت مقاوم&zwnj;سازی و استحکام&zwnj;بخشی سقف، میلگرد تقویتی اتکا است. در زبان روسی اتکا به معنای اردک است و چون شکل آرماتوربندی این میلگرد تقویتی شبیه به اردک است به آن اتکا می&zwnj;گویند.</p> <blockquote> <p>بیشتر بخوانید:&nbsp;&nbsp;انواع وصله میلگرد آجدار در بتن</p> </blockquote> <h2>&nbsp;محاسبه میلگرد تقویتی</h2> <p>برای محاسبه میلگرد تقویتی در فونداسیون و همینطور محاسبه میلگرد تقویتی تیرچه و یا محاسبه هر میلگرد تقویتی دیگری مهندسان با استفاده از نرم&zwnj;افزار Etabs و نقشه&zwnj;های المان به طور دقیق میزان میلگرد تقویتی مورد نیاز را محاسبه می&zwnj;کنند. اما روش ساده&zwnj;تر و سریع&zwnj;تری نیز برای محاسبه میلگرد تقویتی وجود دارد که در آن به نقشه یا نرم&zwnj;افزار نیاز نیست که در ادامه به آن می&zwnj;پردازیم. این روش سرانگشتی اگر چه دقت کمی دارد اما چنانچه تجربه کافی وجود داشته باشد برآورد قابل قبولی از مقدار میلگرد تقویتی مورد نیاز ارائه می&zwnj;دهد. این برآورد با در نظر گرفتن قیمت میلگرد تقویتی در بازار روز فولاد می&zwnj;تواند قیمت کل میلگردهای تقویتی یک پروژه ساختمانی را تخمین بزند و از این نظر می&zwnj;تواند در پروژه&zwnj;های ساختمانی به کمک مدیران و تصمیم&zwnj;گیرندگان بیاید. در این روش میزان تخمین میلگرد مورد نیاز برای سازه&zwnj;های ساختمانی مطابق جدول زیر در سه دسته طبقه&zwnj;بندی می&zwnj;شوند.</p> <table class="table1200" style="width: 663px; margin-left: auto; margin-right: auto;" border="2" width="663"> <tbody> <tr> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p><strong>میلگرد مورد نیاز</strong><br><strong> (تن)</strong></p> </td> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p><strong>حجم ساختمان</strong></p> <p><strong>(متر مکعب)</strong></p> </td> <td style="width: 243px; text-align: center;" width="331"> <p><strong>سازه&zwnj;های ساختمانی</strong></p> </td> </tr> <tr> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p>1</p> </td> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p>105</p> </td> <td style="width: 243px; text-align: center;" width="331"> <p>انبارها و سازه&zwnj;های مخصوص بارگذاری</p> </td> </tr> <tr> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p>1</p> </td> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p>13.5</p> </td> <td style="width: 243px; text-align: center;" width="331"> <p>دفاتر اداری، مراکز خرید، بیمارستان&zwnj;ها و هتل&zwnj;ها</p> </td> </tr> <tr> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p>1</p> </td> <td style="width: 164px; text-align: center;" width="166"> <p>15.5</p> </td> <td style="width: 243px; text-align: center;" width="331"> <p>ساختمان&zwnj;های مسکونی و مدارس</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p>همانطور که از جدول مشخص است برای انبارها که به ایمنی بالایی احتیاج نیست مقدار میلگرد کمتری به نسبت بیمارستان&zwnj;ها و یا مدارس مورد نیاز است. به عنوان مثال برای انباری که 1050 متر مکعب حجم دارد 10 تن میلگرد کافی است اما برای هتل&zwnj;ها و مراکز خرید که ایمنی بسیار اهمیت دارد به مراتب به میلگرد و همینطور میلگرد تقویتی بیشتری نیاز داریم. فرض کنیم بخواهیم مرکز خریدی با همان حجم 1050 متر مکعب بسازیم در این صورت به چند تن میلگرد نیاز خواهیم داشت؟</p> <p style="text-align: left;"><strong>1050&divide;13.5=77.8 تن</strong></p> <p>&nbsp;<span id="Map-reading"></span>بنابراین برای ساخت این مرکز خرید تقریبا به 78 تن میلگرد احتیاج است که این یعنی به نسبت انبار 7.8 برابر بیشتر به میلگرد نیاز داریم تا استانداردهای ایمنی را به طور کامل رعایت کرده باشیم. این روش با اینکه مقدار میلگرد مصرفی را به صورت دقیق تعیین می&zwnj;کند اما در مورد تعداد و محل استفاده&zwnj;ی میلگردهای تقویتی اطلاعی بدست نمی&zwnj;دهد و این دو مورد پراهمیت به طور کامل بر اساس تجارب نیروی انسانی تعیین می&zwnj;شوند.</p> <blockquote> <p>بیشتر بخوانید:مقدار میلگرد مصرفی برای ساختمان سازی</p> </blockquote> <h2>نقشه خوانی میلگرد تقویتی</h2> <p>در نقشه&zwnj;ی یک ساختمان لازم است همه&zwnj;ی انواع میلگردهای استفاده شده به همراه مشخصات آن&zwnj;ها وجود داشته باشد بنابراین برای اینکه نقشه شلوغ نشده، بتوان راحت آن را فهمید و از آن در ساخت بهره برد نیاز است تا از یک زبان نمادین یکسانی برای نمایش میلگردها و همینطور میلگردهای تقویتی استفاده شود. فرم کلی نمایش میلگردها در این زبان استاندارد به صورت کلی زیر است:</p> <p style="text-align: left;"><strong>A&Oslash;B@C</strong></p> <p>در این طریقه&zwnj;ی نمادگذاری A بیانگر تعداد، B بیانگر قطر (به میلیمتر) و C بیانگر فاصله&zwnj;ی میلگردها (به سانتی&zwnj;متر) &nbsp;از یکدیگر است. به عنوان مثال اگر عبارت 10@25&Oslash;16 در پلانی از نقشه دیده شود به این معناست که در آن بخش از ساختمان لازم است 16 عدد میلگرد با قطر 25 میلیمتر و با فاصله&zwnj;ی 10 سانتی&zwnj;متر از یکدیگر به کار رود. اگر در پلانی از نقشه به عبارت ۲۵&Oslash;۲ بر بخوریم منظور این است که در این بخش از ساختمان از دو میلگرد با قطر 25 میلیمتر به عنوان میلگرد تقویتی استفاده کنید. در این&zwnj;گونه نمادگذاری&zwnj;ها گاه میلگرد تقویتی با عبارت ADD از سایر میلگردها متمایز می&zwnj;شود.</p> <p style="text-align: center;"><img class="content-image" title="reinforcement_beams_foundations.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1667022875416-reinforcement_beams_foundations.jpg" alt="میلگرد تقویتی و کاربرد آن در فونداسیون ساختمان"></p> <p style="text-align: center;"><span id="How-to"></span>تصویر شماره 1 -&nbsp; میلگرد تقویتی</p> <blockquote> <p>بیشتر بخوانید: کلاف بندی چیست؟</p> </blockquote> <h2>نحوه محاسبه وزن میلگرد تقویتی</h2> <p>برای بدست آوردن وزن کل میلگردهای تقویتی لازم است ابتدا وزن واحد آن&zwnj;ها یعنی وزن یک متر از آن&zwnj;ها را محاسبه کرده سپس با توجه به روش زیر وزن کل آن&zwnj;ها بدست می&zwnj;آید.</p> <p>&nbsp;</p> <p style="text-align: left;"><strong><span id="types-Armator"></span>طول کل میلگرد تقویتی * وزن واحد میلگرد تقویتی * تعداد میلگرد تقویتی = کل وزن میلگردهای تقویتی</strong></p> <h2>انواع آرماتوربندی میلگرد تقویتی</h2> <p>به فرآیندی که میلگردها را خم کرده و به یکدیگر متصل می&zwnj;کند آرماتوربندی گفته می&zwnj;شود. پس از آنکه مراحل بالا طی شد و تعداد و نوع میلگردهای تقویتی مشخص شد لازم است این میلگردها و سایر میلگردهای مورد نیاز سازه به طور هم&zwnj;زمان آرماتوربندی شوند.</p> <p>شکل آرماتوربندی میلگردهای تقویتی انواع مختلفی دارد که به نوع اتکا و خرک آن اشاره شد. با استفاده از میلگرد تقویتی راستا، میلگرد تقویتی خاموت، میلگرد تقویتی سنجاقی و میلگرد تقویتی رکابی نیز می&zwnj;توان دیگر اشکال گوناگون آرماتوربندی را به کار بست که هر کدام کاربرد مخصوص به خود را دارند مثلا میلگرد تقویتی خاموت دور تا دور ستون&zwnj;ها آرماتوربندی می&zwnj;شود تا استحکام ستون در برابر انواع نیروهای وارده را بهبود بخشد. قیمت انواع میلگردهای تقویتی مانند میلگرد خاموت ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با قیمت میلگرد دارد و چنانچه مثلا قیمت میلگرد آجدار بالا برود قیمت میلگرد خاموت نیز بلافاصله افزایش می&zwnj;یابد.</p> <p><strong>آرماتورهای مختلف با در نظر گرفتن دو عامل زیر انتخاب می&zwnj;شوند.</strong></p> <ul> <li><strong>المان&zwnj;های مربوط به سازه</strong></li> </ul> <p>اینکه آرماتور به کدام بخش از سازه مانند فونداسیون، ستون، دال، دیوار، سقف و... مربوط است در انتخاب درست آرماتور نقش دارد.</p> <ul> <li><strong>المان&zwnj;های مربوط به میلگرد</strong></li> </ul> <p>اینکه میلگردها و میلگردهای تقویتی چه طول، قطر و وزنی داشته باشند در انتخاب نوع آرماتور مناسب اثرگذار است همینطور اینکه چه شکلی باشند یعنی مثلا صاف و راست، دارای خم و شکستگی و یا به صورت منحنی باشند نیز در انتخاب آرماتور موثر نقش دارد.</p>