ضوابط اجرائی خاموت

<h2 style="font-size: 12pt;"><span id="khamout"></span>خاموت چیست</h2> <p><span style="font-size: 12pt;">میلگردهایی که در ساخت و سازهای مختلف استفاده می&zwnj;شوند، به دو دسته طولی و عرضی تقسیم می شوند که اگر میلگرد در راستای طول سازه مورد استفاده قرار گیرد، به آن میلگرد طولی و اگر در راستای عرضی (عمود بر میلگرد طولی) مورد استفاده قرار گیرد، به آن تنگ یا خاموت گویند.</span></p> <p style="text-align: center;"><span style="font-size: 12pt;"><img class="content-image" title="استفاده از خاموت در ستون.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1658999089211-f91be1315aacf352a202bf61c3a4be90.jpg" alt="استفاده از خاموت در ستون" /></span></p> <p style="text-align: center;"><span style="font-size: 12pt;">تصویر شماره ۱ - خاموت&nbsp;</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خاموت، تنگ، دورگیر و آرماتور، دور پیچ هایی هستند که ممکن است تا حدودی تعاریف شبیه به هم داشته باشند. بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، خاموت ها به آرماتورهای عرضی گفته می شود که برای افزایش مقاومت یک المان در برابر نیروهای برشی و پیچشی به کار می&zwnj;روند.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خاموت ها به طور معمول از میلگردهای آجدار، سیم&zwnj;های آجدار یا جوش شده با شکل مستطیل یا رکابی به صورت U یا L ساخته می&zwnj;شوند.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">جایگذاری خاموت ممکن است در جهت عمود بر میلگرد طولی یا با زاویه نسبت به آن باشد. در حالت بهینه بهتر است خاموت&zwnj;ها عمود بر میلگرد طولی قرار گیرند.</span></p> <p><strong><span style="font-size: 12pt;">آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:</span></strong></p> <ul> <li><a title="خاموت چیست" href="#khamout"><span style="font-size: 12pt;">خاموت چیست</span></a></li> <li><a title="کاربرد خاموت" href="#application"><span style="font-size: 12pt;">کاربرد خاموت</span></a></li> <li><a title="انواع خاموت از نظر ظاهری" href="#kinds"><span style="font-size: 12pt;">انواع خاموت از نظر ظاهری</span></a></li> <li><a title="انواع خاموت از نظر نوع" href="#khamout_kind"><span style="font-size: 12pt;">انواع خاموت از نظر نوع</span></a></li> <li><a title="ضوابط مربوط به آرماتوربندی خاموت" href="#instruction"><span style="font-size: 12pt;">ضوابط مربوط به آرماتوربندی خاموت</span></a></li> </ul> <h2 style="font-size: 12pt;"><span id="application"></span>کاربرد خاموت</h2> <p><span style="font-size: 12pt;">وظیفه ی اصلی خاموت ها ، نگه داشتن میلگردهای طولی در جای خود و تامین تکیه گاه جانبی برای کوتاه نمودن طول آزاد میلگردهای طولی می باشد. به صورتی که میلگرد های طولی فقط در حد فاصل میان دو خاموت، امکان کمانش داشته باشند.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خاموت ها به طور کلی در ستون و تیر کاربرد دارند.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">کاربرد خاموت در ستون بتنی</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">ستون به عنوان عضو عمودی از ساختمان، وظیفه ی انتقال بار تیرها و کف ها را به پی سازه دارد و عضوی فشاری محسوب می&zwnj;شود. برای اینکه از کمانش آرماتور طولی جلوگیری کنیم از خاموت های فولادی با حداقل قطر ۶ میلی متر و با خواص مشخص در طول ستون استفاده می شود. از دیگر وظایف خاموت ها می توان مقابله با خطرات ناشی از برش&zwnj; و پیچش را نام برد.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">از کاربرد های دیگر خاموت در ستون می&zwnj;توان به موارد زیر اشاره کرد:</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">&nbsp;ایجاد استحکام جانبی برای میلگرد های طولی.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">تثبیت موقعیت و نگهداری میلگرد های طولی در حین اجرا.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">محدود کردن بتن در هسته و افزایش شکل&zwnj;پذیری و استحکام.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">جلوگیری از خم شدن زودرس میلگرد های طولی.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">مقاومت در برابر برش جانبی و تأمین پایداری آرماتور فولادی.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">کاربرد خاموت در تیر بتنی</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">به طور معمول خاموت ها به شکل مقطع تیر ساخته می شوند و علاوه&zwnj; بر اینکه در مقابل نیروهای برشی وارده مقاومت می&zwnj;کنند، میلگردهای طولی تحت فشار و کشش را نیز در جای خود نگه می&zwnj;دارند. بر اساس آیین نامه های بتن آرمه، حداقل قطر و فاصله خاموت ها مشخص می&zwnj;شود، اما تعداد قطر میلگرد نیز برای مقاومت در برابر نیروهای برشی باید به صورت دقیق محاسبه شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">در تیر بتنی، حداکثر نیروی برشی در نزدیکی تکیه گاه ها ایجاد می&zwnj;شود. با توجه به این مسئله ، قطر خاموت ها را بیشتر و فاصله آن ها را کمتر از نواحی دیگر در نظر می گیرند.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">از کاربرد خاموت&zwnj; در تیر می&zwnj;توان به این موارد اشاره کرد:</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">ایجاد مقاومت در برابر کشش های سطحی.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">بهبود عملکرد لنگر خمشی اولیه.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">افزایش استحکام و دوام تیر و در نتیجه افزایش استحکام و دوام سازه.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;"><span id="kinds"></span>از دیگر کاربرد های خاموت نیز می توان به مواردی چون جلوگیری از تجمع نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک اشاره کرد.</span></p> <blockquote> <p><a href="https://www.modiranahan.com/article/3212/%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%DB%8C%D8%B1" rel="nofollow"><span style="font-size: 12pt;">یبشتر بخوانید: فاصله خاموت ها در ناحیه بحرانی تیر</span></a></p> </blockquote> <h2 style="font-size: 12pt;">انواع خاموت بر اساس شکل ظاهری</h2> <p><span style="font-size: 12pt;">خاموت ها را بر اساس شکل ظاهری و نوع کاربرد می توان به دسته بندی های زیر تقسیم کرد:</span></p> <p><strong><span style="font-size: 12pt;">خاموت معمولی :</span></strong></p> <p><span style="font-size: 12pt;">به طور معمول چهار گوش و به شکل مربع یا مستطیل هستند.</span></p> <p><strong><span style="font-size: 12pt;">خاموت&zwnj; مارپیچ :</span></strong></p> <p><span style="font-size: 12pt;">به شکل دایره هستند که با پیچاندن میلگرد به دور یک المان استوانه ای مثل بشکه یا به کمک دستگاه CNC ایجاد می&zwnj;شوند.</span></p> <p><strong><span style="font-size: 12pt;">خاموت چندضلعی:</span></strong></p> <p><span style="font-size: 12pt;"><span id="khamout_kind"></span>خاموتهایی که به شکل دستی یا به کمک دستگاه CNC در اشکال مختلف تولید می&zwnj;شوند.</span></p> <h2 style="font-size: 12pt;">انواع خاموت از نظر نوع</h2> <p><span style="font-size: 12pt;">همچنین انواع خاموت از لحاظ نوع به خاموت ساده و مهندسی تقسیم میشوند:</span></p> <p><strong><span style="font-size: 12pt;">خاموت ساده&nbsp;</span></strong></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خاموتی با خم ۹۰ درجه است که عملکرد خوبی در برابر زلزله نشان نمی دهد. این نوع خاموت ها در این مواقع نمی&zwnj;تواند به خوبی آرماتورهای طولی را در بر بگیرد.</span></p> <p><strong><span style="font-size: 12pt;">خاموت مهندسی</span></strong></p> <p><span style="font-size: 12pt;">به علت این که قلاب های خاموت های بسته روی یکدیگر قرار می&zwnj;گیرند، در صورتی که این قلاب&zwnj;ها با زاویه ۱۸۰ درجه خم شوند، مونتاژ میلگردهای اصلی در گوشه ها بسیار مشکل خواهد بود. به همین دلیل قلاب های خاموت با زاویه ی ۱۳۵ درجه خم می شوند و این امر، امکان مونتاژ میلگردهای اصلی در گوشه ها را فراهم می کند.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;"><span id="instruction"></span>با توجه به اینکه خم ۱۳۵ درجه خاموت ها در افزایش شکل&zwnj;پذیری و جلوگیری از شکست برشی ستون (شکست ترد) در هنگام زلزله نقش مهمی دارد، توصیه می&zwnj;شود که هر دو خم در ابتدا و انتهای خاموت دقیقا مطابق نقشه ها، ۱۳۵ درجه اجرا شده و از به کار بردن خم های ۹۰ درجه اجتناب شود.</span></p> <h2 style="font-size: 12pt;">ضوابط مربوط به آرماتوربندی خاموت</h2> <p><span style="font-size: 12pt;">در اجرای خاموت باید توجه داشت که به هیچ عنوان از خاموت های زنگ زده و یا آغشته به روغن استفاده نشود و در صورت آلودگی آرماتورها به روغن یا وجود زنگ زدگی در سطح آنها، باید قبل از اجرای آرماتوربندی اقدام به پاکسازی آنها نمود و بعد از تایید دستگاه ناظر ، بتن ریزی انجام شود.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">حداقل اندازه قطر خاموت</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">حداقل قطر خاموت ها نباید کمتر از مقادیر زیر باشد:</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">1. یک سوم قطر بزرگ ترین میلگرد طولی (برای میلگردهای طولی با حداکثر قطر ۳۰ میلی&zwnj;متر)</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">2. برای میلگرد های طولی با قطر بیش از ۳۰ میلی متر، قطر خاموت 10 میلی متر در نظر گرفته شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">3. قطر خاموت ها در هر صورتی نباید از ۸ میلی متر کمتر باشد.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">فاصله خاموت&zwnj; ها</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">با رعایت فاصله مناسب خاموت ها ، احتمال کمانش آرماتورهای طولی و شکل پذیری رفتار عضو، کاهش می یابد. به همین دلیل فاصله بین خاموت ها باید به دقت رعایت شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">فاصله بین دو خاموت&zwnj; متوالی نباید از این مقادیر بیشتر باشد:</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">1. دوازده برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی .</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">2. ۳۶ برابر قطر میلگرد خاموت.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">3. کوچک ترین بُعد عضو فشاری.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">4. فاصله اولین خاموت از بر اتصال ستون به تیر می بایست کمتر یا مساوی نصف فاصله خاموت ها در ناحیه بحرانی ستون باشد.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">5. در هر صورت این فاصله نباید بیشتر از 250 میلی&zwnj;متر باشد.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">تعداد خاموت ها در هر مقطع</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">تعداد خاموت ها در هر مقطع باید به گونه&zwnj;ای انتخاب شود که هر یک از میلگردهای زیر با یک خاموت با زاویه داخلی حداکثر ۱۳۵ درجه مهار شده و به طور جانبی نگه داشته شود.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">روش صحیح بستن خاموت</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">1. میلگرد مورد نیاز انتخاب شده و در صورت نیاز صاف شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">2. طول لازم اندازه&zwnj;گیری شود و پس از علامت&zwnj;گذاری، میلگرد بریده شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">3. با در نظر گرفتن کلیه نکات لازم قلاب اول به وجود آید.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">4. بر روی میلگرد با متر، ضلع اول را از نقطه عطف قلاب اول اندازه&zwnj;گیری کرده و پس از علامت&zwnj;گذاری با رعایت کلیه نکات فنی خم شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">5. طول ضلع خم شده کنترل شود. در خم های ۹۰ درجه، اندازه طول از پشت تا پشت قطعه اندازه&zwnj;گیری شده و در مورد سایر خم ها از محور تا محور خم اندازه&zwnj;گیری می شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">6. اضلاع بعدی مطابق مطالب بالا اندازه&zwnj;گیری شود و خم ها تشکیل شوند.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">پس از ساخت، صحت اندازه ی طول و زوایا باید کنترل شود.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خاموت ها باید به وسیله ی سیم آرماتوربندی به تمام میلگردهای طولی مهار شوند. این امر مهی است و می بایست توسط پیمانکار رعایت گردد.</span></p> <h3 style="font-size: 12pt;">مقدار خم خاموت</h3> <p><span style="font-size: 12pt;">خم کردن خاموت ها اصول و ضوابطی دارد. یکی از موارد مهم در اجرای خاموت ها، رعایت حداقل طول مستقیم پس از خم است.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خم ۹۰ درجه (گونیا) برای میلگردهایی که قطرشان ۱۶ میلی متر و کمتر است حداقل نباید کمتر از ۷۵ میلی متر باشد.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خم ۱۳۵ درجه (چنگک) نباید کمتر از ۶۰ میلی متر در انتهای آزاد میلگرد باشد.</span></p> <p><span style="font-size: 12pt;">خم نیم&zwnj; دایره (۱۸۰ درجه) نباید کمتر از ۶۰ میلی&zwnj;متر در انتهای آزاد میلگرد باشد.</span></p>